Thứ gia vị này dùng để ướp đồ ăn hoặc cho vào làm mắm chấm các món như gà vịt luộc, nấu phở, tiết canh, thỏ, nai... và đặc biệt thích hợp khi dùng với món nướng.
Hạt dổi rừng Tây Bắc được coi là một trong những loại gia vị "vàng" của người Việt. Không chỉ bởi, loại hạt này ướp thức ăn, đồ chấm ngon hảo hạng mà còn bởi, giá của nó cao ngất ngưởng, từ 2-3 triệu đồng/kg. Có thời điểm khan hàng thì giá được nâng lên cao hơn khoảng 3,5-4 triệu đồng/kg.
Dổi có tên khoa học là Michelia tonkinensis, thuộc chi Ngọc Lan, là loại cây gỗ lớn, thân cao đến 30m, đường kính thân có thể đạt tới 1m. Hiện tại, những cây dổi rừng mọc tự nhiên thường phân bố ở vùng núi các tỉnh phía bắc, tập trung nhiều ở tỉnh Hòa Bình, Điện Biên – Lai châu,…
Đây là loại cây thân gỗ sống lâu năm. Quả hình bầu dục, có eo thắt như củ lạc, mặt ngoài có nhiều đốm sáng màu, khi chín thì tách đôi ra. Bên trong quả có 1-4 hạt, khi già có màu đỏ, phơi khô chuyển thành màu nâu, đen.
Khoảng thời gian từ tháng 10 - 11 dương lịch hàng năm là mùa của những hạt dổi rừng chín. Những quả này rụng ở gốc cây. Khi đó, bà con sẽ lên rừng nhặt những hạt rụng này. Do số lượng hạt dổi rừng không nhiều nên việc giá bán của nó được đẩy lên cao cũng là chuyện khá bình thường.
Sau khi thu hái, quả dổi tươi được bóc vỏ và phơi khô dưới nắng mặt trời. Hạt dổi rừng có 2 loại rất rõ ràng là hạt dổi nếp và hạt dổi tẻ.
Hạt dổi rừng nếp có kích thước các hạt không đều và tương đối nhỏ, to nhất cũng chỉ như hạt ngô, có màu vàng và đen, ăn rất thơm. Trong khi đó, hạt dổi tẻ có kích cỡ to hơn, có màu đen nhưng không thơm bằng hạt dổi nhỏ, mùi hắc.
Trong khi hạt dổi nếp có giá lên cao nhất là 4 triệu đồng/kg thì dổi tẻ chỉ có giá khoảng 1,5 - 1,8 triệu đồng/kg.
Khâu chế biến hạt dổi rất kỳ công. Trước tiên, hạt được nướng trên bếp than hoặc bếp gas, khi nướng phải xoay đều hạt dổi. Lúc nào ngửi thấy mùi thơm bốc lên và hạt dổi phồng lên là được.
Dổi được dùng để làm gia vị ướp đồ ăn hoặc cho vào làm mắm chấm các món như nước chấm gà vịt luộc, nấu phở, tiết canh, thỏ, nai... và đặc biệt thích hợp khi dùng với món nướng.
Do có mùi vị đặc trưng, khá giống mùi xá xị nên nếu ai khi đã được một lần thưởng thức thứ giá vị "vàng" này thì chắc chắn sẽ nghiệm và nhớ mãi.
Trên các chợ mạng, hạt dổi rừng đang được bán khá nhiều, tuy nhiên, giá bán có rất nhiều sự chênh lệch. Mức giá rẻ nhất hiện tại đang được các gian hàng thương mại điện tử rao bán là 150.000 đồng/100g. Trong khi đó, một số cửa hàng nông sản, thực phẩm đang rao bán giá 300.000 đồng/100g.
Hiện ngoài dổi rừng, có nhiều hộ gia đình cũng trồng dổi để bán. Tuy nhiên, những loại dổi trông chất lượng sẽ không tuyệt hảo như hạt của dổi rừng.
(tổng hợp)
.jpg)
.png)
