Việt Nam xuất khẩu ô tô sang Châu Âu: Cửa đã mở, cứ mơ đi

Theo Hiệp định thương mại tự do EVFTA, EU cam kết mở cửa thị trường ô tô cho Việt Nam. Thuộc nhóm 87023, ô tô con đang hưởng thuế ưu đãi tối huệ quốc (MFN) 10% sẽ giảm dần về 0% sau 7 năm. Việt Nam có lợi thế lớn khi xuất khẩu ô tô vào EU.

Thái Lan lo xa?

Theo cảnh báo từ Văn phòng Chiến lược và Chính sách thương mại Thái Lan (TPSO), xuất khẩu ô tô, máy tính, linh kiện điện tử của nước này đứng trước nhiều rủi ro sau khi EVFTA được ký kết. Bà Pimchanok Vonkorpon, Tổng giám đốc TPSO, nhận định sẽ có nhiều nhà sản xuất ô tô chuyển cơ sở sang Việt Nam.

Tuy nhiên, chuyên gia Nguyễn Minh Đồng cho rằng, việc các nhà sản xuất ô tô chuyển cơ sở từ Thái Lan sang Việt Nam để xuất khẩu vào EU không có nhiều triển vọng.

Trên thực tế, Thái Lan đang xuất khẩu ô tô nguyên chiếc vào EU, chủ yếu là những mẫu xe thuộc “Eco Car” - chương trình được Chính phủ Thái Lan thúc đẩy từ năm 2007 để sản xuất hàng loạt xe cỡ nhỏ, tiết kiệm nhiên liệu, thân thiện với môi trường.

Cơ hội ô tô Việt vào EU?

Cũng theo chuyên gia Nguyễn Minh Đồng, Việt Nam gần như không có cơ hội xuất khẩu ô tô nguyên chiếc vào EU.

Về nguyên tắc, chúng ta có thể nhập linh kiện ô tô từ EU hoặc mua từ các DN thuộc EU đầu tư ở các nước khác và mua của nhà sản xuất tại Việt Nam, lắp thành xe. Cứ đảm bảo nguyên vật liệu có xuất xứ Việt Nam và EU đạt tỷ lệ 55% là xuất khẩu và được hưởng thuế ưu đãi 0%.

Tuy nhiên, Việt Nam chỉ có mỗi lợi thế về nhân công giá rẻ, còn công nghiệp ô tô tại EU rất phát triển, đạt trình độ tự động hóa cao, năng suất rất cao.

Vì vậy, yếu tố nhân công giá rẻ không thể cạnh tranh được. Hơn nữa, việc nhập linh kiện từ EU về lắp ráp rồi xuất sang EU càng không có lợi thế, bởi linh kiện mua thường có chi phí cao hơn so với dùng để lắp xe ngay tại EU.

Chưa kể, quãng đường vận chuyển xe từ Việt Nam sang EU xa, lại là hàng hóa cồng kềnh nên cước phí vận tải không hề thấp. Đấy là chưa kể ô tô Việt Nam mang thương hiệu gì, nếu mới lạ thì rất khó thành công, cho dù “cửa đã mở”.

Quan trọng hơn, tiêu chuẩn kỹ thuật ô tô của EU rất cao, trong khi của Việt Nam thấp. Để đạt được tiêu chuẩn kỹ thuật và được các cơ quan chức năng EU chấp nhận không hề dễ dàng. Nếu triển khai theo tiêu chuẩn EU từ 10 năm trước, may ra còn có cơ hội xuất khẩu ô tô, ông Đồng cho hay.

Với các DN ô tô thuộc EU đang đầu tư tại Việt Nam, khi được hỏi có xuất khẩu xe về EU không, câu trả lời rõ ràng là: Theo quy định của hãng mẹ, chỉ có xe từ các nhà máy đặt tại EU và Mỹ được phép xuất khẩu ra thế giới, những nhà máy đầu tư tại các khu vực khác là để phục vụ thị trường tại chỗ, không có chuyện xuất ngược về EU.

Với Vinfast, thương hiệu ô tô Việt đang hợp tác với những tên tuổi trong lĩnh vực ô tô hàng đầu tại EU và luôn ấp ủ những kế hoạch lớn, thì: “Chúng tôi có kế hoạch xuất khẩu xe sang châu Âu nhưng vào thị trường EU hay ngoài EU, đến nay vẫn chưa có gì cụ thể”.

Theo giới chuyên môn, chỉ khi nào ngành công nghiệp ô tô của Việt Nam phát triển mạnh như Thái Lan, với tỷ lệ nội địa hóa đạt 60-80%, lúc đó mới bàn đến chuyện ô tô nguyên chiếc xuất khẩu sang EU. Như vậy cần thời gian dài với những chính sách đột phá, nếu thất bại thì chúng ta không bao giờ có cơ hội.